Các nhà khoa học tại Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) phối hợp với Đại học California, San Diego phát hiện rằng ô nhiễm không khí dạng hạt mịn – chủ yếu từ xe cộ và công nghiệp – có liên quan chặt chẽ đến sự gia tăng biến đổi gen trong khối u phổi của những người chưa từng hút thuốc. Với bộ dữ liệu phân tích toàn bộ hệ gen lớn nhất từ trước đến nay ở nhóm này, nhóm nghiên cứu đã xác định mối liên hệ giữa phơi nhiễm ô nhiễm không khí và sự gia tăng các đột biến thúc đẩy ung thư, mở ra hướng mới cho chiến lược phòng ngừa.

Nghiên cứu phân tích khối u phổi của 871 bệnh nhân không hút thuốc tại 28 khu vực địa lý trên toàn cầu, trong khuôn khổ dự án Sherlock-Lung. Kết quả cho thấy phơi nhiễm ô nhiễm không khí liên quan đến biến đổi gen TP53 và các dấu hiệu đột biến từng được ghi nhận ở người hút thuốc. Đồng thời, nghiên cứu phát hiện mối liên hệ giữa ô nhiễm và sự rút ngắn telomere, vốn là đoạn DNA bảo vệ ở đầu nhiễm sắc thể. Telomere ngắn lại tự nhiên theo tuổi, nhưng ô nhiễm không khí mịn làm quá trình này diễn ra sớm hơn, hạn chế khả năng phân chia của tế bào.

Trước đây, các nghiên cứu di truyền về ung thư phổi chủ yếu tập trung vào người hút thuốc, để lại khoảng trống trong hiểu biết về cơ chế gây ung thư ở người không hút thuốc – nhóm chiếm tới 25% tổng số ca ung thư phổi trên toàn cầu. Bằng cách làm rõ các cơ chế đột biến gen do tác nhân môi trường, nghiên cứu này góp phần nhận diện những yếu tố thúc đẩy chính của ung thư phổi ở nhóm dân số này.

Đáng chú ý, mặc dù hút thuốc thụ động cũng liên quan đến số lượng đột biến và độ ngắn telomere cao hơn, nhưng không làm tăng các đột biến thúc đẩy ung thư. Điều này cho thấy ô nhiễm không khí có khả năng gây đột biến di truyền mạnh hơn so với khói thuốc thụ động.

Nghiên cứu do nhóm của Viện Ung thư Quốc gia (NCI), NIH và Đại học California, San Diego thực hiện, công bố trên Nature ngày 2 tháng 7 năm 2025.

Nguồn tham khảo: National Institutes of Health (NIH)

Người dịch: Phạm Thị Ngọc An