XÉT NGHIỆM CHẨN ĐOÁN PHÂN TỬ BỆNH LAO ĐẦU TIÊN ĐẠT TIÊU CHUẨN CỦA WHO

        Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cấp phép tiền thẩm định cho xét nghiệm chẩn đoán phân tử bệnh lao (TB) có tên là Xpert® MTB/RIF Ultra. Đây là xét nghiệm đầu tiên để chẩn đoán bệnh lao và xét nghiệm độ nhạy cảm với kháng sinh đáp ứng các tiêu chuẩn tiền thẩm định của WHO.

        Bệnh lao là một trong những căn bệnh truyền nhiễm gây tử vong hàng đầu thế giới, gây ra hơn một triệu ca tử vong mỗi năm và gây ra gánh nặng kinh tế xã hội to lớn, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Phát hiện sớm và chính xác bệnh lao, đặc biệt là các chủng kháng thuốc, vẫn là ưu tiên y tế toàn cầu quan trọng và đầy thách thức. Bệnh lao tiếp tục là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 172.000 ca mắc lao mới, tương đương tỷ lệ 173 ca trên 100.000 dân. Nhằm giảm gánh nặng bệnh lao, Việt Nam đặt mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, với các chỉ tiêu cụ thể như giảm tỷ lệ mắc lao 90% và giảm tỷ lệ tử vong do lao 95%. Để đạt được mục tiêu này, cần tăng cường công tác phát hiện sớm, điều trị hiệu quả và nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh lao.

       Việc WHO tiền thẩm định xét nghiệm này dự kiến ​​sẽ đảm bảo chất lượng của các xét nghiệm chẩn đoán được sử dụng để cải thiện khả năng tiếp cận chẩn đoán và điều trị sớm. Đánh giá của WHO về tiêu chuẩn tiền thẩm định dựa trên thông tin do nhà sản xuất Cepheid Inc. gửi và đánh giá của Cơ quan Khoa học Y tế Singapore (HSA), cơ quan quản lý hồ sơ cho sản phẩm này.  

       Được thiết kế để sử dụng trên Hệ thống thiết bị GeneXpert®, xét nghiệm khuếch đại axit nucleic (NAAT) Xpert® MTB/RIF Ultra này phát hiện vật liệu di truyền của Mycobacterium tuberculosis , vi khuẩn gây bệnh lao, trong các mẫu đờm và cung cấp kết quả chính xác trong vòng vài giờ. Đồng thời, xét nghiệm xác định các đột biến liên quan đến kháng rifampicin, một chỉ số chính của bệnh lao kháng nhiều loại thuốc.

      Xét nghiệm này dành cho những bệnh nhân có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh lao phổi và chưa bắt đầu điều trị bằng thuốc chống lao hoặc đã điều trị ít hơn ba ngày trong sáu tháng qua.

       Ở Việt Nam, các xét nghiệm chẩn đoán bệnh lao bao gồm xét nghiệm đờm (soi đờm và nuôi cấy vi khuẩn), xét nghiệm GeneXpert nhanh để phát hiện vi khuẩn và kháng thuốc, xét nghiệm máu IGRA để phát hiện lao tiềm ẩn, và chụp X-quang phổi để kiểm tra tổn thương phổi. Ngoài ra, xét nghiệm PCR giúp phát hiện DNA vi khuẩn lao, trong khi các xét nghiệm khác như chọc dịch não tủy hoặc sinh thiết mô được sử dụng để chẩn đoán lao ngoài phổi.

TLTK: WHO (2024). WHO announces first prequalification of a tuberculosis diagnostic test

                                                                                                                                                                                                            Người viết: Nguyễn Thị Hồng Hạnh