CÚM GIA CẦM ĐANG BÙNG PHÁT Ở ĐỘNG VẬT GÂY NGUY CƠ CHO CON NGƯỜI

Các đợt bùng phát dịch cúm gia cầm (còn gọi là “cúm gia cầm”) hiện nay đã gây ra sự tàn phá đối với quần thể động vật, bao gồm gia cầm, chim hoang dã và một số động vật có vú. Mặc dù phần lớn ảnh hưởng đến động vật, những đợt bùng phát này gây rủi ro liên tục cho con người. 

Vào năm 2022, 67 quốc gia ở năm châu lục đã báo cáo các đợt bùng phát cúm gia cầm độc lực cao H5N1 ở gia cầm và chim hoang dã. Vào năm 2023, 14 quốc gia khác đã báo cáo các đợt bùng phát.

Các trường hợp phát hiện vi rút cúm A(H5N1) nhánh 2.3.4.4b lẻ tẻ ở người cũng đã được báo cáo, nhưng vẫn rất hiếm, với 8 trường hợp được báo cáo kể từ tháng 12 năm 2021. Nhiễm trùng ở người có thể gây ra bệnh nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong cao. Các trường hợp ở người được phát hiện cho đến nay chủ yếu liên quan đến việc tiếp xúc gần với gia cầm bị nhiễm bệnh và môi trường bị ô nhiễm. Tiến sĩ Sylvie Briand, Giám đốc Dịch tễ học cho biết: “Với thông tin có sẵn cho đến nay, vi-rút dường như không thể truyền từ người này sang người khác một cách dễ dàng, nhưng cần phải cảnh giác để đánh giá bất kỳ sự đột biến của vi-rút để chuẩn bị phòng ngừa”. WHO đang hợp tác chặt chẽ với FAO và WOAH, và các mạng lưới phòng thí nghiệm để theo dõi sự tiến hóa của những loại vi-rút này, tìm kiếm các tín hiệu về bất kỳ thay đổi nào có thể gây nguy hiểm hơn cho con người.

Khống chế dịch cúm gia cầm lây lan bằng cách: 

• Ngăn chặn cúm gia cầm tại nguồn , chủ yếu thông qua tăng cường các biện pháp an toàn sinh học tại các trang trại, đồng thời áp dụng các biện pháp thực hành vệ sinh tốt, tiêm phòng cho gia cầm
• Nhanh chóng phát hiện, báo cáo và ứng phó với sự bùng phát của động vật . Khi phát hiện nhiễm trùng ở động vật, các quốc gia được khuyến khích thực hiện các chiến lược kiểm soát như được mô tả trong tiêu chuẩn của WHOA.
• Tăng cường giám sát cúm ở động vật và người.  Các ca bệnh cúm gia cầm ở động vật phải được báo cáo kịp thời cho WOAH. Việc giải trình tự gen nên được tiến hành định kỳ để phát hiện bất kỳ thay đổi nào của vi-rút đã có trong khu vực hoặc sự xuất hiện của vi-rút mới. Ở người, những điều sau đây cần được ưu tiên: (i) giám sát các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính nghiêm trọng và các bệnh giống như cúm, (ii) xem xét cẩn thận mọi mô hình dịch tễ học bất thường, (iii) báo cáo các ca nhiễm trùng ở người theo Quy định Y tế Quốc tế, và (iv) chia sẻ vi-rút cúm với các Trung tâm Hợp tác của Hệ thống Giám sát và Ứng phó Cúm Toàn cầu (GISRS) của WHO để Tham khảo và Nghiên cứu về Cúm. 
• Tiến hành các cuộc điều tra dịch tễ học và virus học xung quanh các đợt bùng phát ở động vật và lây nhiễm ở người. 
• Chia sẻ dữ liệu trình tự di truyền của vi-rút từ người, động vật hoặc môi trường của chúng trong cơ sở dữ liệu có thể truy cập công khai một cách nhanh chóng
• Khuyến khích sự hợp tác giữa ngành thú y và sức khỏe con người 
• Cảnh báo và đào tạo nhân viên y tế và những người bị phơi nhiễm nghề nghiệp về cách tự bảo vệ mình. Cộng đồng nên được khuyến cáo tránh tiếp xúc với động vật ốm và chết, đồng thời báo cáo những điều này cho cơ quan thú y, đến các  cơ sở y tế nếu không khỏe và báo cáo bất kỳ sự tiếp xúc nào với động vật
• Đảm bảo sẵn sàng ứng phó với đại dịch cúm ở tất cả các cấp. 

TLTK: WHO. Ongoing avian influenza outbreaks in animals pose risk to humans

Người viết: Nguyễn Thị Hồng Hạnh