WHO ĐƯA RA HƯỚNG DẪN ĐẦU TIÊN VỀ CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VÀ CHĂM SÓC BỆNH VIÊM MÀNG NÃO

          Ngày 10 tháng 4 năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố hướng dẫn toàn cầu đầu tiên về chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh viêm màng não , nhằm mục đích đẩy nhanh quá trình phát hiện, đảm bảo điều trị kịp thời và cải thiện việc chăm sóc dài hạn cho những người bị ảnh hưởng. Bằng cách tập hợp các khuyến nghị mới nhất dựa trên bằng chứng, các hướng dẫn này cung cấp một công cụ quan trọng để giảm tử vong và tàn tật do căn bệnh này gây ra.

         Mặc dù có các biện pháp điều trị và vắc-xin hiệu quả chống lại một số dạng viêm màng não, căn bệnh này vẫn là mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe toàn cầu. Viêm màng não do vi khuẩn là dạng nguy hiểm nhất và có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ. Nhiều tác nhân gây bệnh có thể gây viêm màng não với ước tính 2,5 triệu trường hợp được báo cáo trên toàn cầu vào năm 2019. Trong đó có 1,6 triệu trường hợp viêm màng não do vi khuẩn dẫn đến khoảng 240.000 ca tử vong.

Khoảng 20% ​​số người mắc bệnh viêm màng não do vi khuẩn sẽ phát triển các biến chứng lâu dài, bao gồm các khuyết tật ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Căn bệnh này cũng gây ra chi phí tài chính và xã hội lớn cho cá nhân, gia đình và cộng đồng.

Viêm màng não có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai ở bất kỳ đâu và ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên gánh nặng bệnh tật vẫn đặc biệt cao ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình và ở những nơi đang xảy ra dịch bệnh trên diện rộng. Gánh nặng bệnh tật cao nhất được ghi nhận ở một khu vực thuộc Châu Phi cận Sahara, thường được gọi là 'vành đai viêm màng não', nơi có nguy cơ cao xảy ra dịch bệnh viêm màng não do não mô cầu tái phát. Khuyến cáo về việc quản lý lâm sàng bệnh viêm màng não ở trẻ em và người lớn:  Cải thiện việc quản lý lâm sàng bệnh viêm màng não là điều cần thiết để giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật, giảm thiểu các biến chứng và khuyết tật lâu dài, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho các cá nhân và cộng đồng bị ảnh hưởng.

            Hướng dẫn mới đưa ra các khuyến nghị dựa trên bằng chứng về việc quản lý lâm sàng cho trẻ em trên một tháng tuổi, thanh thiếu niên và người lớn bị viêm màng não cấp tính mắc phải trong cộng đồng. Hướng dẫn đề cập đến mọi khía cạnh của chăm sóc lâm sàng, bao gồm chẩn đoán, liệu pháp kháng sinh, điều trị bổ sung, chăm sóc hỗ trợ và quản lý các tác động lâu dài. Do có sự tương đồng về biểu hiện lâm sàng, chẩn đoán và phương pháp quản lý giữa các dạng viêm màng não cấp tính mắc phải trong cộng đồng khác nhau, các hướng dẫn này đề cập đến cả nguyên nhân do vi khuẩn và vi-rút. Các hướng dẫn đưa ra khuyến nghị cho cả bối cảnh không có dịch và có dịch, trong đó bối cảnh có dịch thay thế các hướng dẫn trước đây của WHO năm 2014, trong đó đề cập đến phản ứng bùng phát viêm màng não

              Do những nơi có nguồn lực hạn chế phải gánh chịu gánh nặng viêm màng não cao nhất nên các hướng dẫn này được xây dựng cụ thể để cung cấp hướng dẫn kỹ thuật phù hợp để triển khai ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Các hướng dẫn này dành cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe tại các cơ sở cấp một và cấp hai, bao gồm các dịch vụ cấp cứu, nội trú và ngoại trú. Các nhà hoạch định chính sách, nhà hoạch định y tế, các tổ chức học thuật và các tổ chức xã hội dân sự cũng có thể sử dụng chúng để thông báo về các nỗ lực xây dựng năng lực, giáo dục và nghiên cứu.

Nhằm mục đích: loại bỏ các đợt bùng phát bệnh viêm màng não do vi khuẩn, giảm 50% các trường hợp viêm màng não do vi khuẩn có thể phòng ngừa bằng vắc-xin và 70% số ca tử vong, giảm tình trạng khuyết tật và cải thiện chất lượng cuộc sống sau khi mắc bệnh viêm màng não. Để đạt được những mục tiêu này cần có hành động phối hợp trên năm lĩnh vực chính:

·       Chẩn đoán và điều trị: Phát hiện nhanh hơn và quản lý lâm sàng tối ưu.

·       Phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh : Phát triển vắc-xin mới giá cả phải chăng, đạt được tỷ lệ tiêm chủng và độ bao phủ cao, đồng thời cải thiện khả năng chuẩn bị và ứng phó với dịch bệnh.

·       Giám sát dịch bệnh: Tăng cường hệ thống giám sát để hướng dẫn phòng ngừa và kiểm soát.

·       Chăm sóc và hỗ trợ cho những người bị viêm màng não: Đảm bảo phát hiện sớm và cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ cho các di chứng của viêm màng não. 

·       Vận động và tham gia: Tăng cường cam kết chính trị và sự tham gia vào các kế hoạch quốc gia, nâng cao hiểu biết của công chúng về bệnh viêm màng não và nâng cao nhận thức về quyền được phòng ngừa, chăm sóc và các dịch vụ chăm sóc sau đó.

TLTK: WHO (2025). WHO launches first-ever guidelines on meningitis diagnosis, treatment and care                                                                    

 Người viết: Nguyễn Thị Hồng Hạnh