Chăm sóc cuối đời và chăm sóc giảm nhẹ đều là những hình thức chăm sóc chuyên biệt hỗ trợ những người mắc bệnh nghiêm trọng, làm thay đổi cuộc sống, nhưng mục đích và mục đích của chúng khác nhau. Chăm sóc cuối đời là một khái niệm và chương trình chăm sóc được thiết kế để giảm thiểu đau khổ và cải thiện sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống cho những người mắc bệnh nan y. Chăm sóc giảm nhẹ là dịch vụ chăm sóc y tế chuyên biệt nhằm cải thiện các triệu chứng và trải nghiệm của những người mắc bệnh nghiêm trọng.

Chăm sóc cuối đời

Chăm sóc cuối đời (CSCĐ) là những hoạt động chăm sóc diễn ra trong giai đoạn cận tử được cung cấp bởi các chuyên gia y tế và tình nguyện viên bao gồm hỗ trợ y tế, tâm lý và tâm linh. Mục tiêu của CSCĐ là giúp những bệnh nhân hấp hối có được sự êm dịu, thoải mái và bảo toàn nhân phẩm của mình

     Chăm sóc cuối đời là  một chương trình chăm sóc được thiết kế đặc biệt nhằm giảm thiểu đau khổ cho người sắp chết và các thành viên trong gia đình họ. Tại Hoa Kỳ, chăm sóc cuối đời là chương trình toàn diện duy nhất được cung cấp rộng rãi để hỗ trợ những người bệnh nặng tại nơi họ sinh sống. Các chương trình chăm sóc cuối đời bỏ qua hầu hết các xét nghiệm chẩn đoán và phương pháp điều trị kéo dài sự sống để chuyển sang làm giảm triệu chứng. Họ cũng hướng dẫn những người hấp hối và các thành viên gia đình về cách chăm sóc và an ủi phù hợp. Mặc dù các chương trình chăm sóc cuối đời không nhấn mạnh vào việc kéo dài sự sống, nhưng việc chăm sóc cuối đời tốt có thể kéo dài cuộc sống một chút, có lẽ bằng cách tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng tiềm ẩn của phẫu thuật và thuốc mà người bệnh có thể phải dùng.

Mục đích của việc chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối đời là mong muốn người bệnh được ra đi một cách nhẹ nhàng nhất có thể và sẽ tận hưởng được trọn vẹn những ngày cuối đời bên người thân trong gia đình.

Trong dịch vụ chăm sóc cuối đời thông thường, một thành viên gia đình, một người bạn thân hoặc cả hai sẽ giúp đưa ra quyết định cho người bệnh nặng khi họ không còn đủ năng lực hoặc khả năng. Nhân viên chăm sóc cuối đời thường đến thăm người bệnh nhiều nhất có thể, thường xuyên nhất là hàng ngày và luôn có người túc trực 24/7. Nhân viên chăm sóc cuối đời được đào tạo đặc biệt để giúp kiểm soát các triệu chứng và cung cấp hỗ trợ về mặt tinh thần và cảm xúc cũng như chăm sóc sức khỏe tận tình.

Chăm sóc cuối đời luôn có sự tham gia của nhiều chuyên gia khác nhau, chẳng hạn như bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên xã hội, người chăm sóc (ví dụ, trợ lý chăm sóc sức khỏe tại nhà) và nếu cần, bác sĩ trị liệu ngôn ngữ, vật lý trị liệu và nghề nghiệp. Dược sĩ, chuyên gia dinh dưỡng và các nhà trị liệu khác cũng có thể tham gia.

Nhân viên chương trình chăm sóc cuối đời chăm sóc mọi người tại nhà hoặc tại viện dưỡng lão. Mặc dù nhân viên chương trình chăm sóc cuối đời thường không chăm sóc mọi người tại bệnh viện và trung tâm phục hồi chức năng, nhiều bệnh viện đang thiết lập các chương trình chăm sóc điều trị đầy đủ các triệu chứng và hỗ trợ ra quyết định (dịch vụ chăm sóc cuối đời) để giải quyết các vấn đề chăm sóc tương tự.

Các chương trình chăm sóc cuối đời khác nhau về các dịch vụ mà họ sẵn sàng cung cấp và về các phương pháp điều trị và thiết bị mà họ hỗ trợ và sử dụng. Việc chăm sóc cuối đời có phục vụ tốt nhất cho một người và gia đình cụ thể hay không phụ thuộc vào nhu cầu và mong muốn của họ, vào các cân nhắc về tài chính và vào các kỹ năng và năng lực của các chương trình tại địa phương.

Chăm sóc cuối đời có thể cung cấp hầu hết các phương pháp điều trị y tế cần thiết và các bác sĩ vẫn tham gia. Điều dưỡng thường giám sát kế hoạch chăm sóc chung, bao gồm thuốc men, liệu pháp oxy và đường truyền tĩnh mạch hoặc các thiết bị đặc biệt khác. Nhân viên xã hội, giáo sĩ và tình nguyện viên được đào tạo giúp giải quyết các vấn đề giữa các cá nhân, tâm linh và tài chính. Các cố vấn về tang lễ cung cấp sự hỗ trợ và hiểu biết sâu sắc trong suốt quá trình đau buồn. Các kế hoạch chăm sóc cuối đời giúp các thành viên gia đình chuẩn bị cho những thách thức khi đối mặt với cái chết của người thân và giải quyết tình huống tại thời điểm tử vong, bao gồm vai trò của họ và cách nhận được sự giúp đỡ cần thiết.

Hầu hết những người người bệnh cần đến dịch vụ chăm sóc cuối đời cũng cần một số hỗ trợ trong các hoạt động hàng ngày (ví dụ, mặc quần áo, tắm rửa và chuẩn bị thức ăn), và một số người có thể hoàn toàn phụ thuộc. Các thành viên gia đình và bạn bè thường cung cấp dịch vụ chăm sóc này và dịch vụ chăm sóc cuối đời hoặc gia đình có thể cung cấp thêm sự trợ giúp được trả lương từ những người giúp việc chăm sóc sức khỏe tại nhà.

Dịch vụ chăm sóc hoặc bảo hiểm thường chi trả cho các dịch vụ chăm sóc cuối đời, nhưng thường chỉ sau khi bác sĩ xác nhận rằng người đó mắc chứng rối loạn gây tử vong và dự kiến ​​sẽ sống dưới 6 tháng. Mọi người vẫn được bảo hiểm y tế thông thường chi trả cho các tình trạng không liên quan đến chẩn đoán của dịch vụ chăm sóc cuối đời. Dịch vụ chăm sóc cuối đời có thể bị ngừng bất cứ lúc nào, ví dụ, nếu sức khỏe của người đó cải thiện hoặc người đó muốn thử một phương pháp điều trị có triển vọng cho tình trạng bệnh tiềm ẩn.

Chăm sóc giảm nhẹ

Năm 2002, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa chăm sóc giảm nhẹ là một chuyên ngành y khoa giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân (người lớn và trẻ em) và gia đình của họ khi phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến bệnh đe dọa tính mạng, thông qua phòng ngừa và giảm bớt đau khổ bằng cách sớm nhận diện, đánh giá, điều trị đau và các vấn đề khác, không chỉ đơn thuần là vấn đề thể chất mà cả các vấn đề liên quan tâm lý xã hội hoặc tâm linh.

Bác sĩ thực hiện chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh

Chăm sóc giảm nhẹ nhằm mục đích cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách giúp mọi người xác định mục tiêu chăm sóc và giúp họ thoát khỏi các triệu chứng khó chịu cũng như đau khổ về mặt tâm lý xã hội và tinh thần. Chăm sóc giảm nhẹ tương thích với nhiều phương pháp điều trị chữa bệnh hoặc kéo dài sự sống. Ví dụ, khía cạnh chăm sóc giảm nhẹ nhấn mạnh vào việc điều trị cơn đau hoặc mê sảng cho người bị suy gan vẫn nằm trong danh sách ghép gan. Tuy nhiên, nói rằng trọng tâm của một người đã thay đổi từ điều trị sang chăm sóc hỗ trợ hoặc từ điều trị sang giảm nhẹ sẽ là đơn giản hóa quá mức một quá trình ra quyết định phức tạp. Hầu hết những người bệnh nặng cần kết hợp nhiều phương pháp điều trị để điều chỉnh, ngăn ngừa hoặc làm giảm tác động của nhiều loại bệnh tật và khuyết tật khác nhau.

Chăm sóc giảm nhẹ có thể được cung cấp bởi các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cá nhân, nhóm liên ngành và các chương trình chăm sóc cuối đời. Các chuyên gia chăm sóc giảm nhẹ cá nhân tập trung vào việc nhận biết và điều trị cơn đau cũng như các triệu chứng khó chịu khác. Các nhóm chăm sóc giảm nhẹ liên ngành bao gồm nhiều chuyên gia khác nhau (ví dụ: bác sĩ, y tá, nhân viên xã hội và giáo sĩ) làm việc cùng với các bác sĩ lâm sàng chính và chuyên khoa của người đó để giảm bớt đau khổ về thể chất, tâm lý xã hội và tinh thần.

Chúng ta không nên hiểu sai rằng Chăm sóc giảm nhẹ chỉ dành cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối khi mà các phương pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị không còn hiệu quả hoặc chỉ là chăm sóc cuối đời. Đối tượng của Chăm sóc giảm nhẹ bao gồm rất nhiều nhóm bệnh nhân khác như HIV/AIDS, suy các cơ quan, bệnh lý di truyền bẩm sinh gây giới hạn sự sống..., các bệnh mạn tính giai đoạn cuối (suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn, bệnh thận mạn, xơ gan, sa sút trí tuệ, người cao tuổi suy yếu nặng…), người bệnh hậu COVID, những người bị đau mạn tính, gặp các vấn đề tâm lý và cả những người có thể qua đời trong vòng 6 tháng.

Chăm sóc giảm nhẹ còn quan tâm hỗ trợ cho người nhà người bệnh và người chăm sóc - những người cũng có những nỗi đau và sự căng thẳng khi chăm sóc người bệnh. CSGN nên được tiếp cận bởi người bệnh có nhu cầu ngay từ lúc có chẩn đoán bệnh, không nên trì hoãn đến khi bệnh chuyển sang giai đoạn cuối.

Tài liệu tham khảo:

1.               MSD MANUAL consumer version:  https://www.msdmanuals.com/home/fundamentals/death-and-dying/hospice-care-and-palliative-care

2.               https://www.nia.nih.gov/health/hospice-and-palliative-care

Giảng viên: Nguyễn Thị Lê