PANS (Pediatric Acute-Onset Neuropsychiatric Syndrome) là hội chứng thần kinh cấp tính ở trẻ em. Theo báo cáo lâm sàng mới của AAP, các bác sĩ lâm sàng chăm sóc trẻ em có các triệu chứng hành vi và thần kinh tâm thần đột ngột và nghiêm trọng cần có cách tiếp cận thận trọng, có chủ đích và hợp tác với cha mẹ và bác sĩ chuyên khoa.

Do cơ sở bằng chứng hạn chế, nên có thể khó xác định liệu các triệu chứng như vậy có tương thích với chẩn đoán hội chứng thần kinh tâm thần cấp tính ở trẻ em (PANS) hay không.

AAP tin rằng PANS là một chẩn đoán hợp lệ và đang cung cấp hướng dẫn về chẩn đoán và điều trị trong báo cáo mới. AAP cũng kêu gọi nghiên cứu mạnh mẽ để cải thiện việc chăm sóc tình trạng này.

 “PANS có thể là một chẩn đoán đầy thách thức và đáng sợ”, Chủ tịch AAP Benjamin D. Hoffman, MD, FAAP, cho biết. “Điều quan trọng là các bác sĩ nhi khoa phải hợp tác với các gia đình khi họ tiếp cận chẩn đoán và kê đơn điều trị dựa trên bằng chứng cùng với các chuyên gia và nhóm đa ngành”.

PANS được mô tả lần đầu tiên vào năm 2012, nhưng vẫn còn nhiều khoảng trống lớn về kiến ​​thức về tình trạng này, bao gồm nguyên nhân và các biện pháp điều trị tốt nhất. AAP đã thành lập một nhóm chuyên gia để tạo hướng dẫn cho các bác sĩ lâm sàng và ủy quyền đánh giá bằng chứng bên ngoài. Hội đồng quản trị AAP là tác giả của báo cáo lâm sàng.

Trẻ em mắc PANS có biểu hiện rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) đột ngột và dữ dội hoặc hạn chế nghiêm trọng lượng thức ăn nạp vào. Ngoài ra, trẻ có các triệu chứng thần kinh tâm thần đột ngột ở ít nhất hai trong các loại sau:

• Sự lo lắng;
• Không ổn định về mặt cảm xúc và/hoặc trầm cảm
• Káu kỉnh, hung hăng và/hoặc hành vi chống đối nghiêm trọng
• Thoái triển
• Sự suy giảm trong kết quả học tập
• Bất thường về cảm giác hoặc vận động
• Dấu hiệu và triệu chứng cơ thể.

Trong một số trường hợp, PANS xảy ra sau nhiễm trùng. Các vấn đề về tự miễn dịch, chấn thương tâm lý và khuynh hướng di truyền cũng có thể gây ra PANS. Các rối loạn thần kinh tự miễn ở trẻ em được cho là có liên quan đến nhiễm trùng liên cầu khuẩn (PANDAS) là một phân nhóm của PANS.

Các bác sĩ lâm sàng chăm sóc bệnh nhân có thể mắc PANS nên sử dụng phương pháp tiếp cận lấy gia đình làm trung tâm tại một cơ sở y tế với sự chăm sóc được cung cấp bởi một nhóm đa chuyên khoa. AAP khuyến cáo nên tiến hành kiểm tra tiền sử bệnh nhân và gia đình, khám sức khỏe và tâm thần kỹ lưỡng đối với những bệnh nhân này nhưng chỉ tiến hành xét nghiệm và chụp chiếu khi nghi ngờ các tình trạng như viêm não tự miễn. PANS không có các dấu ấn sinh học đặc hiệu cho bệnh.

Theo báo cáo, trẻ em mắc chứng OCD hoặc tics không cần phải làm xét nghiệm PANS trừ khi triệu chứng khởi phát cực kỳ đột ngột. Các bác sĩ lâm sàng cũng nên loại trừ các tình trạng có thể khác như chứng múa giật Sydenham và hội chứng Tourette. Nếu nghi ngờ viêm não tự miễn, một số xét nghiệm được khuyến nghị, bao gồm EEG, MRI não, chọc dịch não tủy, xét nghiệm máu, đánh giá nhận thức thần kinh và bảng xét nghiệm tự miễn.

Báo cáo này sẽ xem xét các xét nghiệm bổ sung có thể cần thiết tùy thuộc vào quá trình kiểm tra ban đầu cũng như các xét nghiệm không được khuyến nghị.

Việc điều trị PANS tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng của trẻ và được chia thành ba loại.

1. Can thiệp về mặt tâm thần và hành vi đối với OCD, các loại lo âu khác, tics hoặc rối loạn ăn uống tránh né/hạn chế. OCD và lo âu thường được điều trị tốt nhất bằng liệu pháp hành vi nhận thức và thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc.
2. Điều trị kháng sinh cho bệnh liên cầu khuẩn nhóm A Trẻ bị viêm họng và có kết quả nuôi cấy dương tính nên được điều trị bằng kháng sinh trong 10 ngày.
3. Liệu pháp tích cực cho các vấn đề viêm thần kinh tiềm ẩn và tự miễn dịch. Liệu pháp miễn dịch xâm lấn thường không được khuyến khích do thiếu bằng chứng và khả năng gây ra tác dụng phụ. Liệu pháp điều hòa miễn dịch chỉ nên được sử dụng trong những trường hợp hiếm hoi sau khi tham khảo ý kiến ​​của nhóm đa chuyên khoa.

Báo cáo liệt kê các phương pháp điều trị bổ sung mà cha mẹ có thể hỏi nhưng không được khuyến nghị. Các bác sĩ lâm sàng nên trao đổi rõ ràng với gia đình về giới hạn của chẩn đoán và các lựa chọn điều trị PANS. AAP sẽ hỗ trợ các thử nghiệm có đối chứng, ngẫu nhiên, được thiết kế tốt để hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh.

Báo cáo cho biết: "AAP mong muốn được hợp tác và tham gia với nhiều đối tác khác nhau để giải quyết những thách thức làm phức tạp lĩnh vực này" và "để đạt được mục tiêu về bằng chứng mạnh mẽ và khách quan cũng như quyền tiếp cận dịch vụ chăm sóc công bằng nhằm đảm bảo sức khỏe và hạnh phúc cho tất cả trẻ em".

Tài liệu tham khảo

The report Pediatric Acute-Onset Neuropsychiatric Syndrome (PANS) is available at https://doi.org/10.1542/peds.2024-070334 and will be published in the March issue of Pediatrics.

https://publications.aap.org/aapnews/news/30950/AAP-provides-guidance-on-diagnosing-treating-PANS?searchresult=1

Người viết: Đặng Thị Thanh Thương