Các thống kê cho thấy trên thế giới có hơn 35 triệu người đang sống chung với virus HIV, loại virus gây nên căn bệnh thế kỷ AIDS. Từ những năm 1990s, sự kết hợp các loại thuốc kháng virus được gọi là antiretroviral therapy (ART) được sử dụng để điều trị HIV. Những loại thuốc này ngăn chặn sự nhân lên của virus trong cơ thể người bệnh và có thể làm giảm số lượng virus trong máu người bệnh đến mức không thể xác định được. Từ đó, người bệnh có thể sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn, cũng như là giảm các nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục.

Tuy nhiên, ART không thực sự là phương pháp tối ưu để điều trị AIDS. Người bị bệnh HIV/AIDS cần phải uống thuốc mỗi ngày và trong suốt quãng đời còn lại của họ. Các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm các phương pháp thay thế cho ART với tần suất điều trị ít hơn cũng như giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra.

Các loại kháng thể trung hòa diện rộng (bNAbs) hiện đang được thử nghiệm ở những người bệnh HIV. Kháng thể là các loại protein được sản xuất bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể con người nhằm bảo vệ cơ thể chống lại các loại vi khuẩn, virus và các mối đe dọa khác. Kháng thể có thể được nuôi cấy ở trong phòng thí nghiệm và cho thấy tác dụng tiêu diệt với các loại vi khuẩn tương ứng. Các nhà khoa học vừa phát triển các loại kháng thể trung hòa diện rộng bNAbs có thể gắn vào các chủng khác nhau của HIV và ngăn chặn chúng tấn công các tế bào cơ thể.

Thực tế lâm sàng cho thấy các loại kháng thể trung hòa diện rộng đơn lẻ không thể ngăn chặn mức độ nhân lên của virus HIV như mong đợi của các nhà nghiên cứu, thay vào đó, virus còn nhanh chóng chuyển dạng sang đề kháng với các phương pháp điều trị. Một nhóm các nhà nghiên cứu đứng đầu là Tiến sĩ Marina Caskey và Michel Nussenzweig từ Trường đại học Rockefeller muốn tìm hiểu liệu rằng sự kết hợp của 2 loại kháng thể trung hòa diện rộng có thể có khả năng ức chế virus HIV lâu dài hơn hay không.

Nhóm nghiên cứu này đã tiến hành tuyển chọn các tình nguyện viên cho một thử nghiệm lâm sàng nhỏ để kiểm tra tính anh toàn và hiệu quả ức chế virus của kết hợp 2 loại kháng thể trung hòa diện rộng gồm 3BNC117 và 10-1074. Các đối tượng tham gia được kiểm tra trước khi bắt đầu thử nghiệm để chắc chắn các chủng virus mà các đối tượng đang mang nhạy cảm với các loại kháng thể. 11 đối tượng tham gia ngừng nhận ART sau 2 ngày được nhận kháng thể (vòng 1). Những người tham gia chưa được điều trị ART có nồng độ virus HIV cao hơn trong máu.

Những người tham gia được nhận 3 vòng kháng thể trong khoảng thời gian 6 tuần. Các nhà nghiên cứu tiến hành kiểm tra tải lượng virus trong máu người bệnh cứ mỗi 1-2 tuần. Nghiên cứu này được hỗ trợ một phần từ Viện Dị ứng và truyền nhiễm quốc gia (National Institute of Allergy and Infectious Diseases - NIAID) thuộc Viện sức khỏe quốc gia (National Institutes of Health). Kết quả nghiên cứu được công bố ở 2 bài báo trên các tạp chí Nature và Nature of Medicine ngày 26 tháng 9 năm 2018.

Trong số 11 người tham gia nghiên cứu đã ngừng nhận ART, 9 người cho kết quả là virus HIV đã bị ức chế trong vòng ít nhất 15 tuần sau vòng nhận kháng thể cuối cùng. 2 người tham gia còn lại với kết quả virus HIV không bị ức chế, khi nhóm nghiên cứu sử dụng các test nhạy hơn, kết quả cho thấy thực tế những người này đã có hiện tượng đề kháng với các phương pháp điều trị trước khi tham gia nghiên cứu.

Trong số 7 đối tượng tham gia vẫn chưa bắt đầu ART, 4 người bệnh mang chủng virus nhạy cảm với kết hợp kháng thể bNAbs. Kết quả cho thấy tải lượng virus trong máu ở những người này có sự sụt giảm đáng kể trong thời gian thử nghiệm và sự ức chế này kéo dài được trong vòng 3 tháng.

Không có tác dụng phụ đáng kể nào ghi nhận được từ những người tham gia nghiên cứu. Từ những kết quả của nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu hy vọng có thể xem xét liệu các kỹ thuật giúp kháng thể tồn tại lâu hơn ở trong máu có thể cải thiện khả năng ức chế virus. Nhóm nghiên cứu còn mong muốn tìm ra các kết hợp kháng thể khác, các kháng thể bổ sung hoặc các loại thuốc có thể đem lại những tác dụng tích cực trong điều trị HIV/AIDS.

“Nếu các nghiên cứu trong tương lai cũng cho thấy những tác dụng tương tự, bNAbs thực sự có thể trở thành một giải pháp thay thế cho ART. bNAbs thực sự là một giải pháp thay thế an toàn và người bệnh sẽ không phải dùng thuốc mỗi ngày” – Tiến sĩ Caskey chia sẻ.

Nguồn tham khảo: https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/antibody-combination-suppresses-hiv Truy cập ngày 25/10/2018

Người viết: Phạm Thị Ngọc An