VAI TRÒ CỦA KỸ NĂNG THĂM KHÁM THỂ CHẤT ĐỐI VỚI ĐIỀU DƯỠNG

Thăm khám thể chất là một trong những năng lực cốt lõi của người điều dưỡng, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chăm sóc người bệnh. Theo Bộ Y tế Việt Nam (Thông tư 31/2012/TT-BYT về nhiệm vụ và quyền hạn của điều dưỡng viên), điều dưỡng có trách nhiệm thu thập thông tin, đánh giá tình trạng sức khỏe, từ đó lập kế hoạch và thực hiện chăm sóc. Trong đó, kỹ năng thăm khám thể chất là công cụ trực tiếp, giúp điều dưỡng không chỉ ghi nhận dấu hiệu khách quan mà còn phát hiện sớm những thay đổi bất thường, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc.

Thăm khám thể chất hỗ trợ đánh giá toàn diện tình trạng người bệnh. Bên cạnh khai thác bệnh sử, quan sát và hỏi bệnh, điều dưỡng cần biết sử dụng các kỹ thuật như quan sát, sờ nắn, gõ và nghe để xác định tình trạng hô hấp, tuần hoàn, tiêu hóa, thần kinh… Đây là cơ sở để phân biệt triệu chứng chủ quan với biểu hiện khách quan, từ đó xây dựng chẩn đoán điều dưỡng chính xác. Theo Fundamentals of Nursing (Potter & Perry, 2021), khả năng thăm khám tốt giúp điều dưỡng viên nhận diện nhu cầu sức khỏe chưa được đáp ứng và tiên lượng nguy cơ biến chứng.

Kỹ năng thăm khám thể chất giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường, đặc biệt trong những trường hợp người bệnh không diễn đạt rõ ràng hoặc có hạn chế về giao tiếp (trẻ em, người già, bệnh nhân nặng). Ví dụ, điều dưỡng có thể phát hiện ran ẩm khi nghe phổi, nhận thấy phù nhẹ ở chi dưới hoặc thay đổi sắc da – những dấu hiệu gợi ý tiến triển bệnh lý cần can thiệp kịp thời. WHO trong tài liệu Nursing and midwifery: A guide to professional regulation (2020) cũng nhấn mạnh rằng việc điều dưỡng có kỹ năng thăm khám tốt sẽ tăng cường khả năng phát hiện sớm và ngăn ngừa bệnh tật.

Thăm khám thể chất là cơ sở để lập kế hoạch chăm sóc cá thể hóa. Các can thiệp điều dưỡng chỉ hiệu quả khi được thiết kế dựa trên thông tin chính xác về tình trạng bệnh nhân. Việc đánh giá lặp lại thông qua thăm khám giúp điều dưỡng theo dõi tiến triển bệnh, điều chỉnh kế hoạch và đánh giá hiệu quả chăm sóc. Điều này phù hợp với quan điểm của American Nurses Association (ANA, Scope and Standards of Practice, 2021), coi quá trình thăm khám và đánh giá là bước đầu tiên và liên tục trong quy trình điều dưỡng.

Kỹ năng thăm khám thể chất còn tăng cường mối quan hệ điều dưỡng – người bệnh. Quá trình tiếp xúc trực tiếp qua quan sát, sờ nắn và giao tiếp trong lúc thăm khám tạo cơ hội xây dựng niềm tin, giúp người bệnh cảm thấy an toàn, được quan tâm và hợp tác tốt hơn trong điều trị.

Thăm khám thể chất không chỉ là kỹ năng kỹ thuật mà còn là năng lực cốt lõi phản ánh tính chuyên nghiệp của điều dưỡng. Nó giúp thu thập dữ liệu khách quan, phát hiện sớm bất thường, lập kế hoạch chăm sóc hiệu quả và xây dựng mối quan hệ điều trị tin cậy. Do đó, việc đào tạo, rèn luyện và chuẩn hóa kỹ năng này là yêu cầu tất yếu trong chương trình giáo dục và thực hành điều dưỡng hiện nay.

TLTK:  1. Bộ Y tế Việt Nam. Thông tư 31/2012/TT-BYT. 2. Potter, P.A., Perry, A.G. (2021). Fundamentals of Nursing. Elsevier. 3. World Health Organization (2020). Nursing and midwifery: A guide to professional regulation. 4. American Nurses Association (2021). Nursing: Scope and Standards of Practice.

Người viết: Nguyễn Thị Hồng Hạnh