Thông tin y học

TRIỆU CHỨNG CỦA ĐỘT QUỴ VÀ NGUYÊN NHÂN12/10/2018

 

Báo cáo nêu ở Việt Nam, tỉ lệ mắc đột quỵ đang gia tăng đối với cả hai giới nam và nữ ở các lứa tuổi. Hằng năm có khoảng 230.000 ca mới và ước tính  ngành y tế Việt Nam chi phí khoảng 48 triệu USD/năm (tức hơn 1.070 tỉ đồng) cho việc này.

Phương pháp điều trị có sẵn có thể làm giảm thiệt hại đột quỵ. Điều trị càng sớm càng tốt có thể giúp ngăn ngừa tình trạng khuyết tật vĩnh viễn. Biết các dấu hiệu và triệu chứng đột quỵ có thể giúp cứu mạng sống. Bởi vì đột quỵ bị thương não, những người bị đột quỵ có thể không nhận thức được nó. Những người bị đột quỵ có cơ hội sống sót tốt nhất nếu ai đó xung quanh nhận ra các dấu hiệu và hành động nhanh chóng bằng cách gọi 115.

Dấu hiệu phổ biến của đột quỵ

Phân loại và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng đột quỵ phụ thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng.

Các dấu hiệu và triệu chứng đột quỵ ở cả nam và nữ có thể bao gồm:

-     Đột nhiên tê, yếu hoặc không có khả năng cử động mặt, cánh tay hoặc chân (đặc biệt là ở một bên của cơ thể)

-      Sự nhầm lẫn

-      Sự cố khi nói hoặc hiểu lời nói

-      Khó nhìn thấy trong một hoặc cả hai mắt

-      Chóng mặt, khó đi lại hoặc mất cân bằng hoặc phối hợp

-      Đột ngột, đau đầu dữ dội (thường được mô tả là "cơn đau đầu tồi tệ nhất trong cuộc đời tôi")

-       Khó thở

-       Mất ý thức

F-A-S-T

Trong trường hợp có thể có đột quỵ, sử dụng từ viết tắt FAST để giúp ghi nhớ các dấu hiệu cảnh báo:

+ Face (mặt) - Có xệ mặt một bên trong khi cố gắng mỉm cười không?

+ Arms (tay) - Một cánh tay có thấp hơn trong khi cố gắng giơ cả hai tay lên không?

+ Speech (lời nói) - Có thể nói và nhắc lại một câu đơn giản được không? có nói lắp hoặc nói kỳ lạ (khó hiểu) hay không?

+ Time (thời gian) - Thời gian đột quỵ được tính tới từng giây từng phút. Nếu phát hiện được bất cứ dấu hiệu nào thì gọi số 115 hoặc số dịch vụ y tế cấp cứu tại địa phương bạn ngay lập tức.

Ghi chú: khi đưa ra cụm từ viết tắt F.A.S.T. (tương ứng với mỗi dấu hiệu cảnh báo theo nghĩa tiếng Anh), ngoài mục đích giúp cộng đồng dễ nhớ thì nó còn có ý nghĩa trong tiếng Anh là NHANH CHÓNG

- Các dấu hiệu và triệu chứng khác của đột quỵ bao gồm:

+ Yếu hoặc tê một nửa người, bao gồm cả hai chân

+ Giảm hoặc mất thị lực, đặc biệt là ở một bên mắt

+ Đau đầu dữ dội - đau đầu đột ngột - đau đầu không có nguyên nhân rõ ràng

+ Chóng mặt, đứng không vững hoặc đột ngột ngã mà không rõ nguyên nhân, đặc biệt nếu có kèm với bất cứ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào khác

- Các yếu tố nguy cơ của đột quỵ bao gồm: có huyết áp cao, có tiền sử bị đột quỵ, hút thuốc lá, có bệnh đái tháo đường và tim mạch. Nguy cơ đột quỵ cũng tăng theo độ tuổi.

Các loại và nguyên nhân gây đột quỵ

Đột quỵ xảy ra khi máu mang oxy đến não bị chặn. Có hai loại đột quỵ chính: nhồi máu não và xuất huyết não.

Nhồi máu não là do cục máu đông ngăn chặn lưu lượng máu đến não. Loại đột quỵ này chiếm 87% trong tất cả các trường hợp.

Sự tắc nghẽn có thể hình thành khi các động mạch cung cấp máu cho não bị thu hẹp bởi sự tích tụ mảng bám.

Mảng bám răng là sự kết hợp giữa chất béo, cholesterol và các chất khác tích tụ trong lớp lót bên trong của thành động mạch. Tình trạng này thường được gọi là xơ vữa động mạch, hoặc "xơ cứng động mạch".

Xuất huyết não là do chảy máu trong hoặc xung quanh não. Chúng chiếm khoảng 13% trường hợp đột quỵ.

Chảy máu xảy ra khi một mạch máu bị suy yếu trong não bị vỡ và rò rỉ vào mô não xung quanh.

Chảy máu có thể gây quá nhiều áp lực lên các tế bào máu trong não, gây tổn thương.

Hai loại mạch máu yếu có thể gây đột quỵ xuất huyết:

Phình động mạch, một điểm yếu hình dạng bất thường trong mạch máu

Dị tật động mạch, cụm mạch máu hình thành bất thường

Một số yếu tố nguy cơ có thể được điều trị

Một số yếu tố môi trường, điều kiện y tế và thói quen lối sống làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Một số yếu tố nguy cơ có thể được điều trị hoặc kiểm soát, trong khi các yếu tố nguy cơ khác thì không.

Các yếu tố không thể thay đổi bao gồm:

Lịch sử gia đình Đột quỵ thường xảy ra trong gia đình. Nguy cơ đột quỵ của bạn có thể cao hơn nếu ông bà, cha mẹ hoặc anh chị em bị đột quỵ trong quá khứ.

Tuổi đột quỵ là phổ biến nhất ở người lớn trên 65 tuổi. Cơ hội bị đột quỵ tăng gấp đôi cho mỗi thập kỷ của cuộc sống sau 55, theo Hiệp hội đột quỵ Mỹ.

Giới tính: Phụ nữ có thể bị đột quỵ nhiều đột quỵ hơn nam giới, và tỉ lệ tử vong do đột quỵ của phụ nữ nhiều hơn nam giới mỗi năm.

Chủng tộc người Mỹ gốc Phi, người gốc Tây Ban Nha, người Mỹ da đỏ và người bản địa Alaska có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn người da trắng không phải gốc Tây Ban Nha hoặc người châu Á.

Lịch sử cá nhân đã có một cơn đột quỵ trước đó làm tăng cơ hội hơn.

Các yếu tố nguy cơ đột quỵ có thể được sửa đổi bao gồm:

Huyết áp cao Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ. Nó có thể làm hư hại và làm suy yếu động mạch khắp cơ thể để chúng vỡ ra hoặc làm tắc nghẽn dễ dàng hơn.

Cholesterol cao là một chất béo góp phần vào các mảng trong động mạch có thể ngăn chặn lưu lượng máu đến não.

Bệnh tim: Bệnh động mạch vành, sự tích tụ mảng bám trong động mạch, có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Vì vậy, có thể điều kiện tim khác, bao gồm cả khuyết tật van tim và nhịp tim không đều (rung tâm nhĩ).

Bệnh tiểu đường Không chỉ tiểu đường làm tăng nguy cơ đột quỵ, nhiều người mắc bệnh này cũng có huyết áp cao, cholesterol cao, và thừa cân, làm tăng thêm nguy cơ.

Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm là một dạng thiếu máu di truyền thường được chẩn đoán trong giai đoạn trứng nước, trong đó không có đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh để mang đủ lượng ôxy đến phần còn lại của cơ thể. Tình trạng này làm tăng nguy cơ đột quỵ nếu các tế bào liềm chặn dòng máu đến não. Các bác sĩ có thể sử dụng một máy siêu âm đặc biệt, không đau để đánh giá trẻ nào có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn. Truyền máu thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ.

Các yếu tố nguy cơ khác cho đột quỵ

Một số thói quen và điều kiện sống cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Những yếu tố nguy cơ này bao gồm:

Hút thuốc

Ăn kiêng

Béo phì

Hoạt động thể chất thấp

Căng thẳng và trầm cảm

Sử dụng rượu nặng

Sử dụng các loại thuốc bất hợp pháp, bao gồm cocaine và amphetamine

Tài liệu tham khảo:

1. https://bacsinoitru.vn/content/f-s-t-stroke-dau-hieu-nhan-biet-va-cach-so-cuu-benh-nhan-dot-quy-1941.html

2. https://www.everydayhealth.com/stroke/guide/symptoms/

3. http://plo.vn/suc-khoe/230000-nguoi-viet-bi-dot-quy-moi-nam-762877.html

Giảng viên: Nguyễn Thị Lê